Менингококкт халдварын эмнэлзй, эмчилгээ, оношлогоо

Менингококкт халдвар нь бараг урьдал еийн шинж тэмдэггйгээр шууд эмнэлзйн содон шинждээр эхэлж богино хугацаанд, тухайлбал вчин эхэлсэнээс хойш 24 цагийн дотор хэрхэн тгсх нь тодорхой байдагт энэх вчний онцлог оршино. Энэ нь хэд хэдэн хчин зйлтэй холбоотой. нд:

1. Нянгийн тоо хэмжээ, хоруу чанар: Менингококкт халдварын менингит, менингококцеми зэрэг эмнэлзйн тгмэл хэлбэрээр вдсн хн эргэн тойрондоо ндр хоруу чанартай, их хэмжээний нянг ялгаруулдаг тул тархвар судлалын хувьд хамгийн аюултайд тооцогддог. Гэтэл менингококкт халдварын нян тээгч, хамар-залгиурын рэвсэл зэрэг байршмал хэлбэрийн ед эрт оношлогдохгй, хн амын дунд халдварыг удаан хугацаанд тарааж байдгаараа аюултай.
2. Тухайн хний дархлааны болон удмын хчин зйлс: Менингококкт халдвараар вдхд хамар-залгиурын салст брхлийн бтэн байдал, тний хамгаалах врмц бус хчин зйлс, цусны нян устгах чадавхи болон комплементийн тогтолцоо, цусны блэг зэрэг олон хчин зйл нллдг. Тухайлбал комплементийн тогтолцооны С3 болон С5-С9 –ийн трлхийн дуталтай хмс HLA-ийн Bw-16, B22 локус бхий хмс ил ртмхий байна. Гэтэл цусны I блэг бхий хмс цусны III блэгтэй харьцуулахад хнгн вддг гэж здэг.
3. Эмнэлгийн тусламжийн чанар: Менингококкт халдвар нь манай оронд 10-15 жилийн ечлэлтэй дэгдэлт хэлбэрээр тархаж байгаагаас гадна тухайн халдвараас сэргийлэх вакцины р днд вчлл жилд маш цхн тохиолддог учир шалтгаанаас менингококкт халдвартай нр тулан байнга ажиллаж байгаагйн улмаас уг вчнийг хоолны хордлого (блжих шинжээр нь), улаан бурхан (гвдрт тууралт гардагаар нь) зэрэг р вчин эмгэгтэй андуурч оношлогоо оройтох талтай.
4. Нийгмийн хчин зйл: Хн амын эрл мэндийн боловсролын твшингээс хамааран зарим хн ямар ч вчнр вдснийг л харгалзан эмч нар, эмнэлгийн байгууллагад оройтож хандах, дур мэдэн гэрээр эмчлэх зэргээс шалтгаалан энэ хнд вчний ед злэх эмнэлгийн тусламж хожимдоход хргэдэг явдал гарч байна.

Менингококкт халдварын эмнэлзйн илрэлийн мн чанарыг ойлгохын тулд тний эмгэг жамыг мэдэх нь зайлшгй чухал байдаг.

Эмгэг жам: Менингококкт халдварын эмнэлзйн илрэл нь менингококк болон тний дотор хорын хний биед злж байгаа эмгэг процесстой шууд холбоотой. Менингококк агаар дуслын замаар дамжин халдварлаж хамар-залгиурт байршдаг. Дээр глсэнчлэн менингококкийн тоо болон хорын хэмжээ бага, тухайн хний врмц болон врмц бус дархлааны чадавхи ндр байгаа тохиолдолд менингококк хамар-залгиурын салст брхлийг давж цусанд орж чадахгйгээр тодорхой хугацаанд тэндээ байршиж байгаад биеэс зайлуулагддаг. Зарим тохиолдолд хэсэг газрын рэвсэл сгэж эмнэлзйн хувьд хамар-залгиурын рэвслийн хнгн, дунд, хнд хэлбэрээр илэрч болно. Хэрэв эдгээр хчин зйлс хангалтгй тохиолдолд менингококк цусанд нэвтрэн орж цусны нян устгах чадавхи, цагаан эс зэрэг хчин зйлсийн нлгр менингококк устаж дотор хор ялгаруулна. Цусаар эргэлдэж байгаа менингококк болон тний хор судасны дотор хана, цусны блэгнэлт, тв мэдрэл, комплементийн тогтолцоо зэрэгт сонгомол нллж эмгэг процесс сгэнэ. Менингококкийн дотор хор эндотоксин нь 1) хний мэдрэлийг хчтэй хордуулах йлчилгээ злдэг рийн найрлагандаа дан ганц уургаас тогтсон-нейротоксин, 2) судас болон цусны блэгнэлтэнд шууд йлчилж, гемодинамикийн болон цус блгэнэлтийн хурц хямралд (ДВС) оруулахад хргэдэг голдуу липид, олон сахаридээс брдсэн – липополисахарид гэсэн ндсэн 2 фракцитай бгд хорын эдгээр компонентуудын йлдлээс хамааран менингококцемийн ед сэх халдвар-хордлогын шок (ХХШ)-ийн эмгэг явцын цаашдын рнлт тодорхойлогдоно. Менингококкийн дотор хорын нлгр тв мэдрэлийн тогтолцоо, тний дотор гипоталамус-гипофиз-брний дээд булчирхайг хамран ссэн мэдрэл-дааврын хчтэй цочрол, мн цусны судасны ханын гэмтлийн улмаас эргэлдэх цусны эзэлхний рчллт зэрэг эмгэгийн улмаас цусанд катехоламин, улмаар тний уламжлал болох адреналин, норадреналины хэмжээ ихсэж судсыг хчтэй агшаана (энэ ед артерийн даралт ихсэх ба нийг шокийн урьдал е гэж здэг). Судлаачдын амьтан дээр хийсэн туршилтаас харахад тодорхой хугацааны дараа хчтэй цочролын нлгр мэдрэл-дааврын туйлдал бий болсоноос хчтэй агшиж байсан судас гэнэт тавигдан суларч, цусны эргэлтийн динамик огцом рчлгдж эхэлнэ. Эмгэг физиологийн энэ бх процесс маш хурдан хугацаанд явагдаж байдаг бгд шокийн энэ еийг гипердинамикийн е гэнэ. Дараа нь судас агших чадвараа алдаж сулран тэлэгдэж цусны урсгал зогсонгоших хандлагатай болно. Цусны эргэлтийн энэ еийн хнд байдлыг даван гарч ээнэгшлэхийн тулд организмын дотоод зохицуулалтын механизм йлчилж магстрал судсанд тгжрэн саатсан цус хний цусны депо буюу Дж.Баркровтын депо гэгдэх хэвлийн портвенийн слжээнд цугларч, тэндээ бгнрн нцлгдн. Энэ байдал нь урьд нь ссэн цусны эргэлтийн хямралыг харин даамжруулж тв венийн даралтыг огцом сгснр эргэлдэх цусны эзэлхн багасаж зрхэнд очих цусны (срг дагавар дагуулж) хэмжээ багасана. Ердийн ед хний 5 л цуснаас 25 орчим хувь нь энэх депод нцлгдж звхн 4 л орчим цус цусны ернхий эргэлтэнд оролцдог. Гэтэл шокийн ед саажиж нэлэнхйдээ ргссж тэлэгдсэн портвенийн эдгээр судсанд хуримтлагдах цусны хэмжээ жирийн еийнхээс 2-3 дахин ихсэж тэр хэмжээгээр эргэлтээс хасагдаж твийн судасны цусны багтаамж багасана. Тэгвэл цус эргэлтийн энэх хурц хямралын ед гемодинамикийн рчллт судас тогтолцооны аль хэсэгт илтэй гарах вэ? Ийнх ернхий цусны эзэлхн багасаж твийн венийн даралт буурсанаас зрхний хэвийн йл ажиллагаа алдагдаж цусны их эргэлтийн хямрал гнзгийрэх тусам цаашид цусны бичил эргэлтийн хямрал сч эхэлнэ. Мэдрэл-дааврын, судасны ханан дахь баро болон хеморецепторын цочролын нлгр хчтэй агшилтанд орсон цусны бичил эргэлтийн прекапилляр, капиллляр, посткапилляр судсаар урсамхай чанараа алдсан, хэмжээ нь багассан цус микроциркуляцийг улам алдагдуулж эд эсэд хчилтргчийн дутал снэ. Судасны нэвчимтхий чанар ихэсний улмаас тгрсн цусанд цусны дрст элементд бие биенийхээ эсрэг тлхэлцэх чанараа алдан, мн дотор хорын давхар нлгр тромбоцит эсд хоорондоо наалдан блэн сгэж эхлэх нь цусны эргэлтийг саатуулах бас нэгэн хчин зйл болдог. Хорын нлгр гэмтсэн судасны дотор хананаас ялгаран гарч буй простогландин нь тромбоцитийн бгнрлийг улам нэмэгдлдэг. Хчилтргчийн дуталтай эд эсэд бодисын солилцооны дутуу исэлдэлт нэмэгдэснээс сн хчил зэрэг бодис хуримтлагдан бодисын солилцооны гаралтай хчилшлийг сгэнэ. Ийм орчинд агшилттай байсан капилляр судас ргсж эхлэх ба цаашид нарийн судасны саажилт болно. Артеро-венийн хооронд анастомоз ссэнээр эд эсийн хчилтргчийн дутал, цусны бичил эргэлтийн хямрал улам гнзгийрч эрхтэн тогтолцооны тэжээл алдагдана. Дотор хорын нлгр Хагеманы хчин зйл идэвхижин цус блэгнэлтийг алдагдуулж эхлэх ба цус блэгнэлтийн бх хчин зйлс туйлдан барагдаж ДВС сэхэд хргэнэ. Цусны блэн судас дотор шокийн ед ссэнээс цусны бичил эргэлтийн хямралыг улам даамжруулна. Тнчлэн дотор хорын нлгр идэвхижсэн комплементийн С3, С5а зэрэг компонентийн нлгр судасны саажилт улам гнзгийрч, лизосомоос ялгаран гарсан цитотоксин цусны бичил эргэлтийн хямралыг улам гнзгийрлдэг.

Нейротоксины р нэг аюултай йлдэл бол тв мэдрэлийн тогтолцоог шууд гэмтээж тархины эд эсэнд опоид трлийн -эндорфин ба энкефалин зэрэг мансууруулах йлчилгээтэй бодисуудыг богино хугацаанд их хэмжээгээр ялгаруулахад хргэнэ. Шокоор хндэрсэн вчтн ухаан алдаж комд орохгй ч тний ухаан санаа солигдож ой санамж нь алдагдахаас гадна сэрсэн едээ юмнаас айж тгшсэн, алмайрсан голдуу гн сааталд орж дйнгэ мэт болдог нь эдгээр бодисын нлгр ссэн тв мэдрэлийн тогтолцооны хордлогын илрэл юм.

Тэгвэл тархины эдэд яах вэ? Дээр глсэн гемодинамикийн рчллт тархийг хамарч байх л болно. Тархины судасны рэвслийн улмаас тархи-нугасны хндийн шингэний зохицуулга алдагдана. Яаж? Судасны нэвчимтгий чанар тгээмэл рэвслийн улмаас нэмэгдэж тархи-нугасны хндийн шингэний хэмжээ ихсэж улмаар энэ нь тархины хндийн ханаар шингэн эргэн шимэгдэх эрл физиологийн йл ажиллагааг алдагдуулна. Ингэснээр тархи-нугасны хндийд их хэмжээний шингэн хуримтлагдсанаас тархины дотоод даралт ихсэж тархины хавагналт снэ. Тархины эдийн хчилтргчийн дутлыг эдгээр эмгэг гнзгийрлсэнээр улмаар тархины эдийн хавагналт буюу тархи хлт сдэг. Менингококкт менингитийн ед ХХШ-ийн еийнх шиг цусны эргэлтийн хямрал харьцангуй бага илэрч ндсэн эмгэг рчллт тархи-нугасанд явагдаж байдаг. Хэрэв менингит менингококцемитэй хавсарч илэрсэн байвал энэ бх эмгэг процесс нэгэн зэрэг явагдах болно.

рр хэлбэл менингококк болон тний хор ямар эрхтэнг сонгож давамгайлан гэмтээсэн, тухайн хн уг халдварт хир мэдрэг байгаагаас шалтгаалж эмгэг физиологийн процесс эмнэлзйн хувьд янз бр явагддаг.

Менингококкт халдварын нууц хугацаа дунджаар 3-10 хоног ргэлжилдэг.

Менингококкт халдварын эмнэлзй болон эмчилгээний талаар Эрл мэндийн сайдын 2008 оны 37 тоот “Менингококкт халдвартай тэмцэх йл ажиллагааг эрчимжлэх тухай” тушаалд дэлгэрэнгй дурьдсан тул энэ удаад эмнэлзйн онцлог шинж, эмчилгээ, оношлогоонд анхаарах зарим зйлийг нэмж бичив.

“Менингококкт халдвар” оношийг тавихдаа эмч хн дараахь хэд хэдэн зйлийг багцлан анхаарлаа твлрлэх нь зйтэй.

1. Менингококкт халдвар маш ндр, гэнэт 39-40 хэм хртэл халуурч эхэлдэг.

Хэрэв менингококкт халдварын байршмал хэлбэр болох хамар-залгиурын рэвсэлийн дунд хнд хэлбэр тохиолдож эхэлбэл 37.5-38 хэм хртэл халуурч 2-3 хоног хоолой аргах шинж илэрнэ. Энэ ед вирсийн гаралтай амьсгалын замын халдварт бусад вчин хавсраагй болон хамар хоолой, гйлсэн булчирхайн архаг рэвсэл сэдрээгй тохиолдолд нусгайрах, ханиах, хамар битрэх, хоолой торж хндрлэх зэрэг шинжд илрэхгй. Хэрэв эдгээр шинжд ажиглагдсан тохиолдолд менингококкт халдварын хамар-залгиурын рэвсэлийг ялган оношлоход твэгтэй байдаг. Хамар-залгиурын рэвслийн хнгн хэлбэрийн ед залгиурын арын хана улайх шинж тдийгр эмнэлзй нь илрэх тул оношлоход твгтэй, звхн нян судлалын шинжилгээгээр баталгаажуулсаны днд оношлоно.

Хэрэв менингококкт халдварын тгмэл хэлбэр болох менингит, менингококцемийн аль нэгээр эхлэн тохиолдвол, эдгээр нь хнгн явцтай байсан ч гэсэн маш ндр халуурна. Энэ ед эцэг эхчд гэрээр халуун бууруулах эм хэрэглэсний дараа халуун буух боловч богино хугацааны дараа дахин ндр халуурч эмнэлзйн ндсэн бусад шинжд илэрч гарна. Тухайлбал менингококцеми байвал биеэр толбо-гвдр, цусархаг тууралт гарах, менингит байвал блжилт нь улам нэмэгдэж толгой хчтэй вдх зэрэг болно. ндр халуурахын зэрэгцээ биеэр толбо-гвдр тууралт гарсан тохиолдолд улаан бурхан, улаан эсэргэнэ, томуу ба томуу тст вчин, харшил (харшлын шалтгаант тууралтын ед халуурдаггй) гэж андуурах талтай. Улаан бурханы эхэн ед 39-40 хэм хртэл халуурч 2-3 хоногийн дараа тууралт гарахын зэрэгцээ ндний салст брхл улайх, нусгайрах, ханиах зэрэг амьсгалын дээд замын рэвсэлийн шинж тэмдэг тод илэрдэг. Томуугийн ед менингококкт халдварын еийнх шиг ндр 39-40 хэм халуурах боловч хэзээ ч вчин эхэлсэнээс хойш 6-8 цагийн дотор улаан тууралт ажиглагддаггй, харин цусархаг тууралт гарах боловч ихэвчлэн биеийн нимгэн арьстай хэсгээр, тухайлбал зовхины эргэн тойрон, хз зэрэгт шиг маш жижиг хэмжээтэй улаан ягаан нгийн цусан харвалтууд жигдхэн гардаг. Тууралтын онцлогийг дараагийн хэсэгт глэх болно. Манай ард иргэд улаан бурхан, томууг гэрээр эмчлэж болдог гэсэн ойлголттой хмс. Тнчлэн эмнэлэгт дуудлага гхд ханиад томуу байж магадгй гэж мэдээлсэнээр эмнэлгийн байгууллага ч мн тайвширч бх дуудлагыг орхиод эхний ээлжинд тусламж злэх ёстойгоо умартан менингококкт халдварын оношлогоо оройтох явдал гардаг. Тэгвэл менингококкт халдварын вчин нэг брийн тавилан эмнэлгийн тусламж йлчилгээний секунд брийн йл ажиллагаанаас ихээхэн хамаардаг. Иймээс тууралт гарсан тохиолдол брт эмнэлгийн байгууллага хамгийн эхэнд заавал йлчлэх шаардлагатай. Менингит туссан ед ндр халуурах, олон удаа блжих шинж илэрэхэд хоолны хордлого, тархины доргилт гэх мэтээр андуурч эмчилгээг буруу хийснээс хндрэх нь олонтаа. Менингитийн ед блжих тусам биеийн байдал улам хндэрдэг. Гэтэл хоолны хордлогын ед блжисний дараа дотор нэг хэсэг онгойж бие хнгрх маягтай санагддаг. Магадгй нэг, хоёр удаагийн блжилтийн дараа халуун буурч биеийн байдал сайжрах талтай. Иймээс халуурах шинжийг бусад шинжтэй уялдуулан зэхдээ илэрч буй ганц нэг шинжээр бус тухайн хнд ссэн бх шинж тэмдгийг цогцоор нь ажиглаж тэдгээрийн хоорондын уялдаа холбоог зв тогтоож онош тавих шаардлагатай.

1. Менингококкт халдварын эмнэлзйн шинж вчин эхэлсэн эхний 24 цагийн дотор хурдан илэрч улмаар эмчилгээ хожимдвол вчтн амархан хндэрнэ.

Менингококцемийн ндсэн шинж нь тууралт байдаг (зураг 1, 2). вчин эхэлсэнээс хойш 4-6-8 цагийн дараа биеийн арьсаар нь цусархаг тууралт цнгй тохиолдолд толбо-гвдр тууралттай хамт гарч вчний явц хндрэх тусам цусархаг тууралт нь олширч улмаар тэр нь хжилт тууралт болон хувирна. Толбо-гвдр тууралт хнгн явцтай ед, эсвэл вчний эхний ед гарах ба 0.3-0.5 мм диаметр орчим хэмжээтэй, улаан ягаан нгтэй (улаан бурханы том толбот тууралт шиг боловч хоорондоо нийлж гвдр болдоггй, ганц нэгээр) биеийн доод хэсэг буюу шилбэ, гуя, гзг, заримдаа биеийн дээд хэсэг-цээжээр ажиглагдана. Улаан толбыг нэг брчлэн сайтар зэхэд аль нэг тууралт нь голдоо ххвтр туяатай буюу цусархаг шинжтэй болсон байдаг. Иймээс тууралт гарсан тохиолдолд бх тууралтыг нэг брчлэн сайтар шалгаж зэх нь чухал. Заримдаа улаан толбо тууралтын зэрэгцээ жижиг цусан тууралт ганц нэг тохиолдоно. вчин хндрэх тусам тууралт нь цусархаг шинжтэй болж тооны хувьд олшрон, биеийн дээд хэсэг-цээж, нр, гараар гарах хандлагатай болдог. Цусархаг тууралтыг ажиглахад хрэн ягаан нгийн, одлог хэлбэртэй, хоорондоо нийлдэггй, дарахад арилдаггй, хэмжээ нь янз бр бгд эхлээд биеийн доод хэсгээр илтэй гарч вчний явц хндрэх тусам биеийн дээд хэсгээр нэмж туурна. вчний явц хнд, эсвэл хндрэх тусам цусархаг тууралт 2-3 см ба тнээс том хэмжээтэй болж голоосоо хжиж хар хрэн болж эхлэдэг. Зарим тохиолдолд цусархаг тууралт бх биеэр маш шиг гарах нь вчнийг хнд гэдгийг харуулах нэг злэлт болно. Менингококцемийн ед халуурах, туурах хавсран е хавдах, блжих, хэвлийгээр хндрлэж вдх шинж илэрсэн тохиолдолд нарийн судасны рэвсэл (Шенлейн-Генохын вчин) хэмээн андуурагдах талтай. Гэвч сайн нягтлан звэл зарим ялгагдах онцлогтой. Тухайлбал менингококцеми болон судасны рэвслийн ед халуурах, цн тоотой блжих, еэр вдх, хэвлийгээр вдх шинж нь тстэй боловч менингококцемийн тууралт хрэн ягаан нгтэй, том жижиг зэрэг хэмжээгээрээ р, зах нь эмтлэгдсэн юм шиг тэгш биш, нэг талын мчинд олон байхад нг талдаа сийрэг харилцан адилгй байрлалтай, тэгээд шилбэ, гуя гзгр их, тууралт их байх тусам цусны эргэлтийн цочмог хямрал буюу халдвар хордлогын-шоконд амархан оруулдаг. Гэтэл Шенлейн –Генохын вчний ед тууралт их байсан ч шокийн хндрэл болохгй харин цусархаг бусад шинж ажиглагддаг. Менингококт халдвараар нэг хртэлх насны ххдд голдуу вдх бгд энэ насны ххдэд тохиолддог цусархаг хамшинжээр илэрдэг томуугийн хнд хэлбэрийг менингококцемитэй андуурах талтай. Томуугийн цусархаг тууралтын ед тууралт нь улаан ягаан нгийн, маш жижиг хэмжээтэй, цус харвалт хэлбэрээр арьсны нимгэн хэсэг буюу зовхи хз, заримдаа бх биеэр тархаж туурсан байдаг. Цус эргэлтийн цочмог дуталд оруулахгйгээр вчний 2-3 дахь хоногт ажиглагдаж байгаад биеийн байдал сайжрахын хирээр тэдгээр нь арилсан байдаг. Томуугийн хнд ед бага насны ххдэд тархинд жижиг цус харвалт болсоны улмаас, эсвэл тархины эд хж хчилтргчийн дуталд орсоноос менингиттэй тстэй шинж илэрвэл менингококкт менингиттэй андууран оношлох эргэлзээг трлдэг. Ийм ед цус харвалт болсон бол нугасны шингэн шаргал цусархаг нгтэй, хоёрдахь тохиолдолд тэр нь тунгалаг нгтэй байдаг. Менингококцемийн еийн тууралтын хэмжээ том, тоо олон, хжих маягтай байвал цус эргэлтийн цочмог хямрал хурдан илэрч тууралт гарах эрчимтэй шууд хамааралтай. Менингококцемийг бусад тууралтат вчндээс ялган оношлохыг хснэгт 4-с з. Менингококцемийн ндсэн хндрэл халдвар-хордлогын шок (ХХШ) юм.

Менингококкт менингитийн ед тархинд сэх рэвсэлт процесс бусад идээт менингитийн еийнхтэй адил боловч эмнэлзйн илрэлийн хувьд врмц онцлогтой. Энэ ед блжих, хэт цочромтхой мэдрэг болох (дуу чимээ, гэрэлд цочиж сэрэх, уйлагнах, тайван биш болох), толгой хчтэй вдх, толгой эргэх зэрэг тархины брхлийн рэвслийн буюу менингитийн шинжд (дагзны булчингийн хшилт, Кернигийн шинж, Брудзинскийн хамшинж, Ласегийн шинж) вчний хндийн зэргээс хамааран янз брийн эрчимтэй хурдцаар илэрнэ. Менингит менингококцемитэй хавсарсан тохиолдолд оношлоход твгтэй биш. Харин дангаар илрэх ед менингококкт менингитийг нянгийн болон вирст менингитдээс ялган оношлох шаардлагатай (Хснэгт 5, 6, 7). Менингококкт менингитийн ед халууралт харьцангуй ндр бюу 39 хэм ба тнээс дээш байдаг. вчин эхэлсэн эхний цагаас буюу халуурч эхэлсэн еэс менингитийн хамшинж тод илрэхээс гадна тэр нь вчний эхний хоногийн дотор улам нэмэгдэж улмаар тархины эдийн цочмог хавангаар хндрэх онцлогтой. Гэтэл бусад нянгийн гаралтай болон вирст менингитийн ед хэт ндр халуурах нь хожуудаа ил ажиглагдаж менингитийн хамшинж вчний эхэнд сул байснаа вчний 2-3 дахь хоногт аажмаар даамжирсаар улам тод болж ирнэ. Нэг хртэлх насны ххддэд пневмококкийн болон Hib –ийн гаралтай менингитийг менингококкт менингитээс ялгахад бэрхшээлтэй боловч эдгээр халдварын ед амьсгалын дээд замын рэвсэл болон уушигны хатгаа хавсран илрэх нь элбэг. Hib –ийн гаралтай менингитийн ед цусархаг тууралт ажиглагдах боловч цус эргэлтийн цочмог хямралын хндрэл сдэггй онцлогтой. Пневмококкт болон Hib –ийн гаралтай менингитийн ед харьцангуй эрт тархины эдийн рэвсэл (менингоэнцефалит) сэх хандлагатай байхад менингококкт менингитийн ед тархины эдийн хавангийн шинж давамгайлан ажиглагддаг. Дангаар илрэх менингококкт менингитийн ндсэн хндрэл нь тархины эдийн цочмог хаван ба хлт юм. Шокийн ед тархины эд хж хавагнах нь менингококцемийг бодвол тийм хчтэй биш илэрдэг бгд звхн тархи хавагнашлын цитотоксин хэлбэр зарим ед вазоген хэлбэр зонхилдог тул нугасны шингэнг авах шаардлагагй байдаг. Нэг хртэлх насны ххдэд менингитийн шинжийн илрэл насанд хрэгчидтэй харьцуулахад врмц. Энэ насанд хэт цочромтхой болох, ххэд е е гэнэт чарлаж уйлах, лгийдх биенд нь хрэхэд цочирч уйлах зэрэг байдлаар илрэх ба дагзны булчингийн хшилт болон менингитийн бусад шинждийг тодорхойлоход бэрхшээлтэй байдаг. Харин зулай тмбийж чинэрэн хчтэй лугших, Лесажийн буюу джингийн шинж илрэх, татах, менингитийн байрлалд орох, менингоэнцефалит тст шинжд хавсрах зэрэг нь бага насны ххдийн менингитийн онцлог илрэл гэж здэг.

Менингококкт халдварын менингоэнцефалит, вентрикулит, эпендиматит зэрэг тархины эдийн бусад шалтгаант гэмтлийн эмгэгээс ялгагдах онцлог шинж байдаггй бгд менингококкт халдварын менингиттэй цнгй тохиолдолд хавсарч тохиолдож болно.

1. Менингококкт халдварын бас нэг онцлог нь вчин эхэлсэнээс хойш 24 цагийн дотор лабораторийн шинжилгээнд уг вчнийг оношлох рчллт тод илэрч гарсан байдаг.

вчин эхэлсэнээс хойш 24 цагийн дотор цусны ернхий шинжилгээнд цагаан эсийн тоо хэт олшрох (15·109/л ба тнээс дээш), улаан эсийн тунах хурд их (20 мм/цаг ба тнээс их) болсон байна.

Менингит гэж оношилсон тохиолдолд нугасны шингэнг зайлшгй авах бгд энэ ед нугасны шингэн даралттай, булингартай, хэрэв вчин эхлээд 24 цагаас хойш хугацаа нгрсн бол идээтэй гарч, тнд эсийн тоо тоолж болохгйгээр олширч нейтрофил эс давамгайлсан (60-80% хртэл) байдаг.

1. Менингококкт халдварын оношийг эмнэлзйн дээрх ндсэн онцлог шинжийг тархвар судлалын врмц нхцлдтэй уялдуулан тогтооно.

Менингококкт халдварын хндийн зэргийн нэлгээ

Манай судлаачдын судалгаагаар тогтоосон менингококкт халдварын эмнэлзйн хндийн зэргийг нэлэх математик нэлгээг дараахь хснэгтдэд злэв. нэлгээг хийхдээ эмнэлзйн шинжийн нэлгээний тоон злэлт +13 батнээс дээш байвал вчин хнд явцтай байх магадлал ндр, -13 ба тнээс дээш тохиолдолд вчний хнд явцыг гйсгэнэ. Энэ нэлгээ нь лабораторийн нарийвчилсан шинжилгээгй нхцлд ил ач холбогдолтой. Лабораторийн шинжилгээг цогцоор нь хийх боломжтой нхцлд лабораторийн злэлтийг харгалзан хнд хнгний шалгуурыг тогтоох нь бодит нэнд ил ойр байдаг.

Хснэгт 1

Менингококцемийн хндийн зэргийг нэлэх коэффициент

№

Эмнэлзйн шинж тэмдэг

нэлэх коэффициент

Тийм

гй

Толгой вдх

+2.4

0

Блжих

+2.2

-4

Суулгах

+5.2

-1

Бие сулрах

+5

-1

Татах хамшинж

+2

-0.2

Сэтгэц-хдлгний хрл

+5

-1.5

Ххрх

+1.9

-1.3

Мч хрх

+3

-4.5

Хамраас цус гоожих

+0.2

-0.04

Цусархаг тууралт

+5

-3.2

хжилт тууралт

+7

-5

Артерийн даралт буурах

+4.7

-3.1

Хснэгт 2

Менингококкт менингитийн хндийн зэргийг нэлэх коэффициент

№

Эмнэлзйн шинж тэмдэг

нэлэх коэффициент

Тийм

гй

Толгой вдх

+3.6

-3

Блжих

+3

0

Хэт мэдрэг болох

+3.5

-3.1

Татах хамшинж

+7.7

-1.1

Сэтгэц-хдлгний хрл

+8.7

-1.4

Ухаан алдах

+7.5

-2.4

Дагзны булчингийн хшилт 5 см хртэл

+0.1

-1.8

Дагзны булчингийн хшилт 5 см-ээс дээш

+11.9

-4.4

Кернигийн шинж илрэх

+3

-4

Брудзинскийн шинж илрэх

+0.9

-0.7

Нугасны шингэн

Тунгалаг

0

-3

Идээтэй

+3

0

Нугасны шингэн дэх эсийн тоо 1мм3талбайд

500 хртэл

+0.9

-8.2

500-аас олон

+8.2

-0.9

Пандийн урвал

++ хртэл

+1.2

-6.7

+++ ба тнээс их

+6.7

-1.2

Хснэгт 3

Менингококкт халдварын эмнэлзйн хавсарсан хэлбэрийн (менингит менингококцемитэй, менингококцеми менингиттэй хавсарсан) хндийн зэргийг нэлэх коэффициент

№

Эмнэлзйн шинж тэмдэг

нэлэх коэффициент

Тийм

гй

1

Толгой вдх

+4

-3

2

Блжих

+8

-3.3

3

Суулгах

+5

-0.1

4

Бие сулрах

+4

-0.6

5

Татах хамшинж

+4

-0.5

6

Сэтгэц-хдлгний хрл

+6

-1.4

7

Ухаан алдах

+4

-8.1

8

Дагзны булчингийн хшилт 5 см хртэл

0

-0.4

9

Дагзны булчингийн хшилт 5 см-ээс дээш

+0.4

0

10

Кернигийн шинж илрэх

+0.1

-0.7

11

Брудзинскийн шинж илрэх

+0.1

-0.1

12

Ххрх

+1.1

-0.7

13

Мч хрх

+1

-9.4

14

Цусархаг тууралт

+3

-3.1

15

хжилт тууралт

+7

-5

16

Артерийн даралт буурах

+6

-1.3

17

Ндний салст брхлд цус харвах

+4

-2.8

18

Нугасны шингэн

Тунгалаг

+1

-0.3

Идээтэй

+0.5

-2.5

19

Нугасны шингэн дэх эсийн тоо 1мм3талбайд

500 хртэл

+4.5

-1.3

500-аас олон

+1.1

-4.03

20

Нугасны шингэн дэх уураг

2 промиль хртэл

+4.1

-0.6

2 промилээс их

+1.7

-6.7

21

Пандийн урвал

++ хртэл

+7.1

-2

+++ ба тнээс их

+1.5

-7.1

АНУ-ын вчний Хяналтын Твс эмнэлзйн эмч нарт зориулан гаргасан звлмжинд (2008 он) нэн хнд явцтай менингококцемийн ед насанд хрэгчдэд дараахь дрвн шинж илэрсэн тохиолдолд нас баралт ндр гэж здэг:

- Ийлдсийн фибриноген 1.5 g/L ба тнээс бага

- V фактор 0.2 ба тнээс бага

- Тромбоцит 80х109/л

- Нугасны шингэнд цагаан эс 20х106 /л-ээс бага зэрэг болно.

Менингококкт халдварын ялган оношлогоо

Хэдийгээр менингококкт халдвар врмц онцлогтой явагддаг боловч зарим тохиолдолд менингококкт халдварыг бусад вчинтэй андуурах тал бий. Иймээс дараахь хснэгтдэд менингококкт халдварын ялган оношлгоог харуулав.

Хснэгт 4

Менингококцемийн еийн тууралтыг арьсны тууралт бхий бусад вчндээс ялгах оношлогоо

Шинж тэмдэг

Менингококцеми

Цусархаг шинжтэй томуу

Улаан бурхан

Улаанууд

Улаан эсэргэнэ

Верьлгофийн вчин

Шенлейн-Генохын вчин

Эхлэл

Цочмог

Цочмог

Цочмог

Цочмог

Цочмог

Аажим, ихэвчлэн АЗЦХ*-ын дараа

Аажим, эсвэл цочмог

Халууралт

ндр, 38-39 хэм

ндр, 38-39 хэм

Дунд зэрэг

ндр биш, эсвэл халуунгй

Суб

Фебрил, ндр

Ихэнхдээ илрэхгй

Ихэнхдээ илрэхгй

Хордлого

Тод

Тод

Дунд зэрэг, хнд ед тод

Сул

Сул

байхгй

Байхгй

Тууралт гарах хугацаа

вчин эхэлсэнээс хэдэн цагийн дотор, нэгэн зэрэг биш

вчний 2-3 дахь хоногт

вчний 4-5 дахь хоногоос, е шаттай

вчний эхний дрс, нэгэн зэрэг

вчний 1-3 дахь хоногоос нэгэн зэрэг

вчний 1-2 дахь дрс

вчний 1-3 дахь хоногт

Тууралт зонхилон гарах газар

Шилбэ, гуяны гадна хэсэг, хэвлий, нрээр

Хз, цээжний дээд хэсгээр

Эхлээд нр, 2 дахь др их бие, 3 дахь др мчр

Мчний тэнийлгэгч хэсэг, нуруу, гзгр шиг

Бх биеэр, нимгэн арьсаар шиг

Биеийн мнд хэсэг, мчний нугалагч талаар

Мчний тэнийлгэгч хэсэгт ижилхэн (симметрично), еэр шиг

Тууралтын трх

Цусархаг одолог, заримдаа гвдрт, хнд ед хжилт, тнчлэн “хрийн толбо” шиг

Жижиг цусан харвалт

Толбо, толбо-гвдр, хоорондоо нийлэх хандлагатай

Жижиг толбо-гвдр, ягаан нгийн

Арьсны улаан фон дээр жижиг цэгэн, заримдаа цусан харвалт маягтай

Гвдрт, том толбот, уртикар

Олон хэлбэрийн цусархаг тууралт:

жижиг цус харвалтаас том толбот гвдрт хх нгтэй слдээ хрэнтэж борлоно

Бусад шинж тэмдэг

Артрит, миокардит, хнд ед цус алдалт

Амьсгалын дээд замын рэвсэл, твнхийн рэвсэл

Амьсгалын дээд замын рэвсэл, конъюктивит, Бельский-Филатов-Копликийн толбо-завьжинд

Хзний арын болон дагзны тунгалагийн булчирхай томрох

Гйлсэн булчирхайн рэвсэл, эрн доорхи тунгалагийн булчирхайн рэвсэл, “улаан эсэргэний нрний шинж”

Тархинд цус харвалт, гэдэсний цус алдалт, Румпель-Леде-ийн шинж

Хэвлийгээр вдх, блжих, цустай баах, е хавдах, шээсэнд цус илрэх, байнга дахилттай

Цусны ернхий

шинжилгээ

Лейкоцитоз, нейтрофилоз УЭТХ* ндр, хнд ед цус блэгнэлтийн эмгэг шинж

Лейкопени

Лимфоцитоз

Эозинопени, УЭТХ хэвийн эсвэл бага зэрэг ихэссэн

Тууралтын ед Лейкопени

Лимфоцитоз

Эозинопени тромбоцитопени

Лейкопени

Лимфоцитоз

Плазматический эс

Лейкоцитоз, нейтрофилоз зний хазайлттай УЭТХ ндрсн

Тромбоцитопени цусны блэн сэх хугацаа уртсах, блэнгийн ретракцийн эмгэг

Лейкоцитоз ховор

Хснэгт 5

Нянгийн гаралтай идээт менингитийн ялган оношлогоо

Шалтгаан

N.meningitidis

S.pneumoniae

H.influenzae

S.aureus

L.monocytogenes

Enterobacteriaceae

Strep.spp

Pseud.spp

(P.aeruginoza)

Нас

Аль ч нас

30-60 ба дээш

1-15 насных

15-60 насных

1 хртэл, 50-иас дээш

1 хртэл, 50-иас дээш

Аль ч нас

Аль ч нас

Тархвар судлалын анамнез

Голомттой эсвэл тодрхой биш

Тодорхой биш

Тодорхой биш

Тодорхой биш

Зооноз (мэрэгч, загас) тодорхой биш

Тодорхой биш

Тодорхой биш

Тодорхой биш

Урьдал байдал

Назофарингит буюу хамар-залгиурын рэвсэл, эсвэл тодорхой биш

Уушигны хатгаа байх нь элбэг

УУшигны хатгаа, чих хамар хоолойн эмгэг, тархины гэмтэл

Нозокомиал халдвар байх нь элбэг

ДОХ, эсвэл дархлааны сулрал

Нозокомиал халдвар байх нь элбэг

Тархины гэмтэл, голомтот шархны болон идээт халдвар

Нозокомиал халдвар байх нь элбэг

Тууралт (арьсны)

1/3-д цусархаг

гй, 3%-д байж болно

-

Ховор, звхн жлийн ед

Ихэвчлэн нрэнд ”эрвээхэй” хэлбэрийн

-

-

Ховор

Тунгалагийн эрхтэний эмгэг

-

-

-

жлийн ед элэг дэл томорно

Тунгалагийн булчирхай, элэг, дэл томорно

-

-

-

Эрхтэн тогтолцооны эмгэг

ХХШ-ийн ед шокийн эмгэг

Уушигны хатгаа, эндокардит

Ховор

жлийн ед олон эрхтэний дутал

жлийн ед – зрх, бр, еийн рэвсэл

Ховор, звхн жлийн ед

Ховор, звхн жлийн ед

Ховор, звхн жлийн ед

Плеоцитоз

Нейтрофил 1000 эс /мкл ба тнээс их

Нейтрофил 1000 эс /мкл ба тнээс их

Нейтрофил 1000 эс /мкл ба тнээс их

Нейтрофил 500-1000

эс /мкл

Нейтрофил 500- эс /мкл хртэл

Нейтрофил 500- эс /мкл хртэл

Нейтрофил, эсвэл холимог 500- эс /мкл хртэл

Нейтрофил 1000 эс /мкл ба тнээс их

Нугасны шингэн дэх диссоциаци

Эс-уургийн

Уураг-эсийн

врмц биш

врмц биш

Эс- уургийн

врмц биш

Уураг-эсийн

Уураг-эсийн

Хснэгт 6

Нянгийн гаралтай шдэст менингитийн ялган оношлгоо

Шалтгаан

Leptospira

M.tuberculosis

B.burgdorferi

Brucella

Mycoplasma

Chlamydiapsittaci

Тархвар судлалын анамнез

Зооноз (мэрэгч, байгалийн усан сан)

Хавьтал, нийгмийн хчин зйл

Хачигт хазуулах, ямааны тхий с уух

Мал аж ахуй, тхий с уух

Тодорхой биш

Мэргэжлийн, эсвэл ахуйн шувууны хавьтал

Урьдал байдал

Тодорхой биш

Аажим эхлэл, уушигны болон уушигны бус срьеэ, ДОХ

Тодорхой биш

Тодорхой биш

Уушигны хатгаа

Уушигны хатгаа

Тууралт (арьсны)

Цусархаг хамшинжийн ед цусан харвалт, экхимоз

-

-, эсвэл врмц цагираг хэлбэрийн

-

-

-

Тунгалагийн эрхтэний эмгэг

-

Тархмал хэлбэрийн ед тунгалагийн булчирхайн срьеэ

ТМТ-ы гэмтлийн ед – ховор

Олон тооны тунгалагийн булчирхайн рэвсэл

ТМТ-ы гэмтлийн ед - ховор

ТМТ-ы гэмтлийн ед - ховор

Эрхтэн тогтолцооны эмгэг

Олон эрхтэн тогтолцооны эмгэг, брний болон элэгний цочмог дутал, ДВС

Янз брийн эрхтэний врмц эмгэг

Миокардит, артрит, арьсны эмгэг

Элэг дэл томрох

Уушигны эмгэг

Уушигны эмгэг, элэг дэл томрох

Гемограмма

Лейкоцит хэт олшрох, УЭТХ -30-50мм/цаг ба тнээс их, анеми

хэвийн

Лейкоцит дунд зэрэг олшрох

хэвийн

Хэвийн, УЭТХ 50 мм/цаг хртэл

Хэвийн, нейтрофил црч болно

Плеоцитоз

Холимог, ховор тохиолдолд лимфоцит давамгайлсан, 100-500 эс/мкл

Лимфоцит давамгайлсан, эсвэл холимог, 500 хртэл эс/мкл

Лимфоцит давамгайлсан, эсвэл холимог, 500 хртэл эс/мкл

Лимфоцит давамгайлсан, хэдэн арван эс/мкл

Холимог, эсвэл лимфоцит давамгайлсан, 1000 хртэл эс/мкл

Холимог, эсвэл лимфоцит давамгайлсан, 500 хртэл эс/мкл

Нугасны шингэн дэх глюкоз, уургийн хэмжээ

Хэвийн,

Дунд зэрэг ихэссэн

Глюкоз мэдэгдэхгйц буурсан, Уураг 3г/л-ээс их

Хэвийн,

Дунд зэрэг ихэссэн

Хэвийн,

Дунд зэрэг ихэссэн

Хэвийн,

Дунд зэрэг ихэссэн

Хэвийн,

Дунд зэрэг ихэссэн

Тайлбар: *УЭТХ- улаан эсийн тунах хурд (СОЭ)

Хснэгт 7

Вирсийн гаралтай шдэст менингитийн ялган оношлгоо

Шалтгаан

Хачгийн энцефалит

Энтеровирсийн менингит

Гахай хавдрын менингит

Улаан бурханы менингит

Улаануудын менингит

Салхинцэцэгийн менингит

Герпесийн менингит

Тархвар судлалын анамнез

Хавар-зун, хачигт хазуулах, ямааны тхий с уух

Зуны тгсгл намрын эхэнд, сургуулийн насны ххдд

вл-хавар, вчтнтэй хавьтал болсон, хний нягтрал их

вл-хавар, вчтнтэй хавьтал болсон, хний нягтрал их

вл-хавар, вчтнтэй хавьтал, хний нягтрал их

Салхин цэцэг ба ороогч лдний халдвартай хнтэй хавьтал

Агаар дуслын, бэлгийн замаар, цусаар дамжина

вчний эхлэл

Цочмог

Цочмог

Цочмог

Гэнэт

Гэнэт

Цочмог

Гэнэт

Эрхтэний эмгэг

Ернхий хордлогын хамшинж, хачигт хазуулсанаас ссэн тууралт

Хоол боловсруулах замын эмгэг (вдлт, суулгалт), элэг дэл томрох, булчин вдх, полиморф тууралт

Шлсний булчирхайн рэвсэл, орхит, панкреатит

Амьсгалын дээд замын рэвсэл, конъюктивит, Бельский-Филатов-Коплик, врмц тууралт

Дагзны болон хзний тунгалагийн булчирхай, дэл томрох, тууралт

врмц тууралт

Арьс салст, бэлэг эрхтэнд цэврт тууралт

Менингитийн хамшинжийн илрэх хугацаа

Эхний дрс

1-2 дахь др

5-9 дэх хоногт

Тууралтын 3-5 дахь хоногт

вчний 2-6 дахь хоногт

1-2 дахь долоо хоногт

Тууралтын 2-5 дахь хоногт

Плеоцитоз

1 мкл-т

100-600

200-600

500 хртэл

500 хртэл

100-200

100 хртэл

100 хртэл

Уураг нугасны шингэнд, г/л

0.66-0.99

Хэвийн эсвэл буурах

Хэвийн, ихэссэн

Хэвийн

1.0 хртэл

Хэвийн эсвэл ихэссэн

1.0 хртэл

Лабораторийн оношлогоо

РТГА, ИФА, ПГУ

тгнд, цусанд, нугасны шингэнд

РТГА, РСК

РТГА, РСК, РИФ

РСК, ИФА

РСК, ПГУ

ПГУ, РСК

Анхааруулга:

1. Гэрээр дуудлаганд анх очсон эмч менингококкт халдвар хнд явцтай гэж оношилсон тохиолдолд антибиотик эмчилгээг яаран хийхгй. Харин зрх судасны йл ажиллагааг дэмжих, шаардалагтай ед кортикостероид гормон хийж яаралтай тусламж злнэ. Хнгн болон дунд явцтай менингококкт халдварын ед дуудлагын эмч анхны злэг хийж шууд вчтнг хргэж гн.

Хэрэв вчтний биеийн байдал маш хнд бол гэрийн ойролцоо байдаг эмнэлэгт хргэж, тусгаарлах рнд яаралтай тусламжийг злнэ.

Эмчилгээ: Менингококкт халдварын эмчилгээг эмнэлзйн хэлбэр тус брээр Эрл мэндийн сайдын тушаалд дэлгэрэнгй тусгагдсан. Менингококкт халдварын эмчилгээг эмгэг жамын ндэслэлтэй, эмчилгээний ндсэн зарчмыг чанд баримтлан эмч тухайн нхцл байдлыг харгалзан нэлж,эмийг зв сонгон хэрэглэх нь ихээхэн чухал байдаг.

Менингококкт халдварын халдвар-хордлогын шокийн ед нянгийн эсрэг эмчилгээг урьдал болгохоос ил цус эргэлтийн хямралыг засаж, шокийн байдлаас гаргахад эмчилгээгээ эрчимтэй хийх, менингитийн ед бол нянгийн эсрэг тариаг эхний ээлжинд хийж тархины эдийн хаванг бууруулах, таталтыг зогсоох, хнд хордлогоос гаргах эмчилгээг дэс дараатай ргэлжлэн хийх зарчмыг баримтална.

Менингококкт халдварын еийн эмчилгээний загвар жишээ

1. “Менингококкт халдвар, Менингит менингококцемитэй хавсарсан хэлбэр, хнд явцтай, тархины хаван” гэсэн оноштой 5 настай ххдийн эмчилгээний жишээ. 5настай ххэд 19 кг орчим жинтэй гэж тооцъё. Эсвэл ххдийг жигнэж биеийн жинг тодорхойлно.

Тайван биш, хрлийн байдалтай байвал тайвшруулах холимогоос 5 мл-ийг булчинд (тайвшруулах холимогийн бэлтгэхдээ аналгины 50%-ийн уусмалаас 1.5 мл, димедролын 1%-ийн уусмалаас 1.5 мл, аминазины 2.5%-ийн уусмалаас 1 мл новокайны 0.25%-ийн уусмалаас 6 мл-ийг тус тус авч холиод нийт 10 мл холимогоос булчинд тарьж хэрэглэвэл 0.3 мл/кг/удаа, судсанд бол 0.15 мл/кг/удаа авахаар тооцно) тарина. Илэрч буй таталтын хэлбэрээс хамааран тайвшруулах, таталт намдаах бусад эмээс (диазепам, ГОМК, дроперидол гэх мэт) сонгон хэрэглэж болно.

Хэрэв пенициллинд харшилгй, р антибиотик байхгй тохиолдолд пенициллин 1сая ед-ээр 4 цагаар (350.000 ед/кг/хоногт) булчинд тарина. Эсвэл цефтриаксоныг (50-75 мг/кг/хоногт гэж зээд 50 мг-аар тооцоход) 500 мг-аар 12 цагаар, эсвэл цефотаксим мн тунгаар бодоход 250 мг-аар 6 цагаар булчинд эсвэл судсанд аль нэгийг нь тарьж хэрэглэнэ. Антибиотик эмчилгээг хийхийн мн тухайн уусмалаас 0.1 мл-ийг соруулж арьсан дор тарьж харшлын урвал гх эсэхийг магадлана.

Дексаметазон 5 мгаар 8 цагаар (0.25мг/кг/удаа), судсанд тарьж 2 хоног ргэлжллнэ.

Строфантины 0.05%-ийн уусмалаас 0.5 мл (0.1 мл/насанд/удаа) судсанд,

Реополиглюкины уусмалаас 200 мл (10 мл/кг/удаа) судсанд дуслаар,

Маннитийн 15%-ийн 120 мл (1г. хуурай бодис/кг/удаа ) уусмалыг хурдан дуслаар,

Фуросемидийн 1%-ийн 1 мл (1мг/кг/удаа, 1%-ийн уусмалд 20 мг) уусмалыг маннитийн дараа судсанд тарина,

Альбумины 20%-ийн 100 мл (5 мл/кг/удаа) уусмал судсанд дуслаар тус тус тарина.

Менингококцемитэй хавсарч бодисын солилцооны гаралтай хчилшлийн (ацидоз) шинж илэрч байвал, тухайлбал амьсгаадах, ххрлт ргэлжлэх гэх мэт содын 4%-ийн уусмалаас судсанд дуслаар (3мл/кг/хоногт бодож тунгийн 1/4-ийг эхний ээлжинд) тарьж цаашид боломжтой байвал хчил-шлтийн тэнцвэрт байдлыг тодорхойлж хийх уусмалаа тооцно. Ийм боломжгй байгаа тохиолдолд эмнэлзйн шинж тэмдгийг сайтар нягтлан зэх хэрэгтэй.

Дээрх эмдийг нэг судсаар цувруулан хийж болно.

Ххдийн зрх судас, амьсгалын йл ажиллагаа хэвийн тохиолдолд нугасны шингэнг авна.

Нугасны шингэнг аваад 2 цагийн дараа судсаар хийх шаардлагатай эмчилгээг ргэлжллэн хийнэ.

ндр халууныг бууруулах шинж тэмдгийн эмчилгээ, хчилтргчр амьсгалуулах, шээсийг гуурсаар авах, хл гарт блээн жин болон толгойд хйтэн жин тавих зэрэг эмчилгээг хийж байна.